Μάρθα Τσιάτσιου: ¨Δεν αλλάζει αυτός ο κόσμος; Ε και; Πάμε να φτιάξουμε έναν καινούριο¨.

Η συνέντευξή μας γίνεται κάτω από αντίξοες συνθήκες. Μια της αλλάζω την ώρα και τη μέρα του ραντεβού μας, μια δεν παίζει το καταγραφικό μου και για… κερασάκι στην τούρτα, όση ώρα μιλάμε μέσω viber, ο γιος μου κάνει κάθε πιθανό ήχο που μπορεί να παράγει ένα τρίχρονο αγόρι.

Δε χάνει στιγμή το χαμόγελο και τη ψυχραιμία της, προτρέποντάς με να αντιμετωπίσω τη φασαρία  του (δεν την αποκαλεί καν έτσι) ως ένα όμορφο μουσικό χαλί στη συζήτησή μας. Αγριοκοιτάζω διακριτικά τον Άλκη, χαμογελάω πλατιά στην Μάρθα και ξεκινάμε.

¨Να σου μιλάω στον ενικό;¨ , με ρωτάει. Για να διαπιστώσω ότι, ωχ Παναγιά μου, εγώ της μιλάω ήδη σε αυτό τον αριθμό.  Λες και μαντεύει τη σκέψη μου, με ¨παρηγορεί¨ , συμπληρώνοντας ότι ο ενικός είναι σχεδόν μονόδρομος όταν νιώθεις οικεία.  Και η αλήθεια είναι ότι με την Μάρθα ένιωσα έτσι από την πρώτη στιγμή.

Την πετυχαίνω σε περίοδο τηλεκπαίδευσης. Βλέπεις, η Μάρθα είναι εκπαιδευτικός τόσο σε πρωϊνό όσο και σε εσπερινό ΓΕΛ, διδάσκοντας το μάθημα της Κοινωνιολογίας.

 ¨Α, κι εγώ σπούδασα Κοινωνιολόγος¨ , της λέω με ενθουσιασμό, πιάνοντας τον εαυτό μου να μιλάει πρώτη φορά με ενθουσιασμό για αυτό. ¨Σοβαρά; Να σε ενημερώσω, λοιπόν, ότι από του χρόνου δεν θα υπάρχει η Κοινωνιολογία στα σχολεία. Εσύ το ήξερες ότι η Κοινωνιολογία κάνει τα παιδιά μας αριστερά¨ , με ρωτάει για να χαμογελάσουμε πικρά και οι δύο αυτήν την φορά.

Η Μάρθα δεν ήταν μια ζωή εκπαιδευτικός. ( ¨Ή μήπως κατά βάθος ήταν;¨ , αν κρίνω από την στιβαρή φυσιογνωμία της) ¨Τελείωσα τη Νομική Κομοτηνής, το Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο, αλλά ενώ αγάπησα την Νομική, δεν άντεξα τη δικηγορία. Δεν μπορούσα να προσαρμοστώ, δεν μου έκανε καρδιά να ζητήσω χρήματα από τους πελάτες, με έπιανε μια ταχυπαλμία στα δικαστήρια και τελικά ένιωθα καταθλιπτικά¨ .

Η συνέχεια την βρίσκει να δίνει εξετάσεις στο ΑΣΕΠ και κάπως έτσι για μια δεκαετία περίπου να βρίσκεται στο δημόσιο και συγκεκριμένα στο ΙΚΑ, σε διοικητική θέση. ¨Ποιος τολμάει να αφήσει μια τέτοια θέση;, σκέφτομαι δυνατά. ¨Εγώ¨ , μου απαντάει με απόλυτη φυσικότητα, όπως απαντάει εξάλλου σε όλα μου τα ερωτήματα μέχρι και το τέλος της συνέντευξής μας. ¨Ο πατέρας μου ήταν δάσκαλος και πάντα με μάγευε αυτός ο χώρος. Ήταν λες και πάντα ήξερα ότι θα καταλήξω σε αυτόν. Το πάλεψα, δεν ήρθε ξαφνικά. Τη χρονιά που φοιτούσα στην ΑΣΠΑΙΤΕ για να πάρω την παιδαγωγική επάρκεια, δούλευα και σπούδαζα. Αλλά, δόξα τω Θεώ, τα κατάφερα. Είμαι άνθρωπος των αλλαγών αλλά όταν βρίσκω τον δρόμο μου, απλά τον ακολουθώ. Είμαι αισίως δεκατέσσερα χρόνια στην εκπαίδευση και ναι, δεν έχω χορτάσει ακόμα. Εάν θέλω να αλλάξω κάτι σήμερα, αρκούμαι στη θέση των επίπλων στο σπίτι μου¨ .

Το θέμα μας πάει αναπόφευκτα στα ¨παιδιά¨ της. Ανακάθεται και βλέπεις τα μάτια της να ζωηρεύουν (πάλι αναπόφευκτα όπως θα καταλάβω λίγο αργότερα).

¨Είμαι πραγματικά περήφανη για τη νέα γενιά. Κρατάει δυνατά, κι ας έχουμε φροντίσει να μην της προσφέρουμε ούτε πρότυπα, ούτε ψηλούς στόχους, ούτε εφόδια. Έρχονται τα παιδιά και μου λένε ότι θα ακολουθήσουν κάποιο επάγγελμα που θα τους αποφέρει γρήγορη αποκατάσταση και χρήματα. Τους το λέω ανοιχτά ότι διαφωνώ. Ακολούθησε, ρε παιδί μου, το όνειρό σου, την κλίση σου, το ταλέντο σου και έχε εμπιστοσύνη στη ζωή. Εάν αγαπάς κάτι, θα ανοίξει ο δρόμος σου¨ . Με πιάνω να θέλω να τη διακόψω για να της εκφράσω την αντίρρησή μου. Κρατιέμαι και δεν το κάνω. Θαυμάζω την καθόλα ειλικρινή συλλογιστική της και θέλω να δω πού θα το πάει. ¨Κάθε χρόνο έρχομαι σε επαφή με πολλές, διαφορετικές μεταξύ τους, ψυχές. Ξέρεις, δεν με ενδιαφέρει μόνο το γνωστικό κομμάτι της εκπαιδευτικής διαδικασίας. Προφανώς, με ενδιαφέρει και αυτό και προφανώς  και φροντίζω κάθε χρόνο να εμπλουτίζω το μάθημά μου με κάποιο βιντεάκι, με κάποια διαφορετική άσκηση, αλλά δεν στέκομαι μόνο εκεί. Ίσως επειδή νιώθω την ανάγκη να μην βαριέμαι ούτε εγώ, ούτε οι μαθητές μου αλλά τελικά είναι μόνο αυτό η εκπαίδευση; Στόχος μου είναι να είμαι εκεί για τα παιδιά μου, τόσο στην επιτυχία, όσο και στην ενδεχόμενη προσωρινή αποτυχία. Αν το αποδεχθείς στα δύσκολα το παιδί, το κάνεις να προσπαθήσει με πείσμα μέχρι στο τέλος, να πετύχει¨ .

Αυτήν τη φορά δεν αντιστέκομαι. Μπαίνω στον πειρασμό να την… προσγειώσω απότομα, αποδεικνύοντάς μου ότι είναι εξαιρετικά καλή και στους ελιγμούς. ¨Μα η κοινωνία δεν επιτρέπει αποτυχίες, δε δίνει δεύτερες ευκαιρίες, δε δέχεται τις ανισότητες, τη διαφορετικότητα…¨ , το παίζω σκόπιμα ¨έξυπνη¨ . ¨Στο εσπερινό σχολείο έρχονται ενήλικες που τα έφερε έτσι η ζωή και έπρεπε να σταματήσουν το σχολείο. Βλέπεις ανθρώπους που το παλεύουν πολύ τίμια, με συνέπεια και απόλυτα συνειδητά. Δεν περίμεναν κάποιον να τους δημιουργήσει μια δεύτερη ευκαιρία, την έφτιαξαν μόνοι τους. Δεν αλλάζει αυτός ο κόσμος; Ε και; Πάμε να φτιάξουμε έναν καινούριο. Το ¨παιχνίδι¨ δεν παίζεται με στασιμότητα. Θέλει κίνηση, θέλει προσπάθεια, θέλει επιμονή¨ .

Έχω ήδη καταλήξει ότι είναι ιδιαίτερος άνθρωπος, από αυτούς που δεν συναντάς συχνά και της το λέω. Η σειρά της να…αντισταθεί και μάλιστα σθεναρά. ¨Σε ευχαριστώ για την τιμή αλλά δεν είμαι. Ξέρεις, το λέω συχνά στους μαθητές μου. Όλα είναι απλά θέμα στόχου. Εγώ ¨έτυχε¨ να είμαι ¨τυχερή¨ , τονίζει με έμφαση αυτές τις δύο λέξεις για να συνεχίσει: ¨Να έχω γύρω μου υποστηρικτικούς ανθρώπους, ωραία παιδικά χρόνια που συχνά επαναφέρω στη μνήμη μου –ειδικά εκείνα με τους παππούδες στο χωριό-… Προφανώς και πέρασε από διακυμάνσεις η ψυχολογία μου. Κι αυτές τις θυμάμαι. Ίσως αυτός είναι και ο λόγος που μπορώ να σταθώ σήμερα δίπλα σε αυτά τα παιδιά, να τα καταλάβω και να τα στηρίξω¨ .

Επιμένω να κάνω το συνήγορο του διαβόλου. ¨Καλό και το παρελθόν, αλλά δεν έχουμε ευθύνη για το παρόν που επιλέγουμε;¨ . Επιμένει να στέκεται στο ύψος της. ¨Η μόνη ευθύνη που καταλογίζω στον άνθρωπο είναι το ότι δεν πρέπει να είναι τοξικός προς το σύμπαν και προς τους ανθρώπους γύρω του. Κατά τα άλλα, δεν είμαι από αυτούς που προσάπτουν ευθύνες στους ανθρώπους. Τι φταίει κάποιος εάν μεγάλωσε σε ένα δύσκολο περιβάλλον και το μεταφέρει στο ¨σήμερά¨ του; Συναντώ γονείς που είναι υποστηρικτικοί στον αγώνα των παιδιών τους και άλλους που, εάν δεν είναι ουδέτεροι, είναι ακόμα και πολέμιοι. Εκεί που πάω να τους κατακρίνω, αρχίζω να σκέφτομαι ότι στην τελική ποιος ξέρει τι σταυρό κουβαλάει ο καθένα τους;¨ .

Όση ώρα μιλάμε, ανακαλύπτω και άλλες πτυχές της προσωπικότητάς της. Στο πλαίσιο της εκπαίδευσης έχει ασχοληθεί με το θέατρο και τον κινηματογράφο ενώ αν και αντιλαμβάνεται τι εννοώ με τον όρο ¨δημοσιοϋπαλληλίστικη νοοτροπία¨ , υποστηρίζει ότι έχει συναντήσει όλα αυτά τα χρόνια εξαίρετους συναδέρφους. Παραδέχεται ότι ο ρόλος της εκπαιδευτικού έχει ενισχύσει την ενσυναίσθηση της, την ίδια στιγμή που δείχνει πια κατασταλαγμένη ότι στα παιδιά οφείλουμε να δείξουμε τους δύο δρόμους. Εκείνον της πραγματικότητας και τον άλλον της αλήθειας. ¨Σε διαβεβαιώ ότι αυτοί οι δύο δρόμοι δεν συγκλίνουν πάντα¨ , προσθέτει μετά βεβαιότητας.

Λίγο πριν την ευχαριστήσω για την τιμή της συνάντησής μας- κι ας μπορούσα να μιλάω μαζί της για ώρες- δεν μπορώ να μην την ρωτήσω εάν οι μαθητές της εκμεταλλεύονται αυτήν την πραότητα του χαρακτήρα της. ¨Μπα, όχι. Στην αρχή κάθε χρονιάς κάνω ένα συμβόλαιο μαζί τους. Θέτω τους όρους μου και τους καλώ να θέσουν τους δικούς τους. Κρατώ τον ρόλο της συντονίστριας στην εκπαιδευτική διαδικασία που μοιραζόμαστε αλλά στο τέλος της ημέρας είμαστε και οι δυο συμβαλλόμενες πλευρές¨ , μου εξηγεί.

¨Δεν χρειάζεται, όμως, ένας αρχηγός;¨ , αναρωτιέμαι φωναχτά. ¨΄Όχι, τι να τον κάνεις τον αρχηγό; Στον αρχηγό, αντιστέκεσαι. Όταν κάνεις κάποιον συνυπεύθυνο, ουσιαστικά τον προσκαλείς να σε βοηθάει, να σε στηρίζει και κάπως έτσι, μαζί, να πιάσετε τον κοινό σας στόχο¨ .

Εντυπωσιασμένη από τη φιλοσοφία ζωής της –ποιος είπε ότι ο όρος φιλοσοφία είναι βαρύγδουπος;-, πατάω το κόκκινο κουμπί στο viber και με παράπονο -σαν παιδί που δεν έφαγε όλο το γλυκό του- τερματίζω τη συνομιλία μας.

Τί όμορφος άνθρωπος..!

Εις το επανιδείν, Μάρθα.